Ospa wietrzna jest najczęstszą chorobą zakaźną, która najczęściej występuje w wieku dziecięcym. Charakteryzuje się znaczną zaraźliwością. Nie należy mylić tej choroby z czarną ospą.
Ospa wietrzna spowodowana jest herpeswirusem VZV, czyli Herpes virus varicellae, wywołującym ogólne zakażenie organizmu, a jej przechorowanie zwykle daje odporność. Po przechorowaniu ospy wietrznej wirus przyjmuje postać ukrytą w czuciowych zwojach nerwów rdzeniowych i czaszkowych, w których pozostaje w formie uśpionej do końca życia. W warunkach obniżonej odporności organizmu może dojść do reaktywacji wirusa i rozwoju półpaśca.
Źródłem zakażenia dla człowieka jest inny człowiek. Okres wylęgania choroby wynosi 10-21 dni, najczęściej 14 dni, a okres zaraźliwości zaczyna się około 2-3 dni przed wystąpieniem wysypki i trwa do przyschnięcia wszystkich wykwitów.
Zakażenie ospą następuje drogą kropelkową, poprzez wdychanie wydychanej przez chorego wydzieliny dróg oddechowych w okresie zaraźliwości oraz w wyniku bezpośredniego kontaktu z wykwitem u chorego.
Na półpaśca zachorować mogą tylko ludzie, którzy już przechorowali ospę wietrzną. Zarażenie się zdrowej osoby półpaścem jest teoretycznie możliwe, ale bardzo mało prawdopodobne. Z większym prawdopodobieństwem u osoby zdrowej rozwinie się ospa, a później ewentualnie półpasiec.
Na początku choroba objawia się gorączką w okolicach 39°C, bólem głowy i ogólnym pogorszeniem samopoczucia. Są to objawy wstępne (prodromalne). Następnie na skórze pojawiają się wykwity skórne, które charakteryzują się przekształcaniem się w trakcie choroby; pojawia się mała, czerwona plamka, która zmienia się w grudkę, a ta w pęcherzyk wypełniony przejrzystym płynem, który mętnieje, tworząc krostę, która zasychając zmienia się w strup, odpadający od powierzchni skóry po kilku dniach.
Ewolucja ta trwa około 6 dni. Podczas wysypki często towarzyszy nasilony świąd. Wykwity pojawiają się przeważnie w 2-3 rzutach, dlatego bardzo często można zaobserwować je jednocześnie w różnych stadiach rozwoju. Najwięcej wykwitów występuje na tułowiu, a nieco mniej na twarzy i głowie oraz kończynach. Bardzo rzadko zajęte są dłonie i stopy. Zdarzają się również nieliczne wykwity na błonie śluzowej jamy ustnej, zwłaszcza podniebienia twardego i policzków.
Powikłaniem zmian skórnych może być zliszajcowacenie (wtórne zakażenie) z wytworzeniem małych bliznek.
Najczęściej choroba przebiega łagodnie, lecz u osób dorosłych przebieg jest zwykle cięższy. U osób z upośledzeniem odporności, szczególnie dzieci, ciężki przebieg może kończyć się śmiercią.
Sama ospa charakteryzuje się wyżej wspomnianą, charakterystyczną wysypką na całym ciele, natomiast droga wysypywania podczas przechodzenia półpaśca zależna jest od drogi, którą biegnie nerw - czyli z reguły wysypka występuje po jednej stronie ciała w ściśle określonym miejscu z reguły tylko w okolicach klatki piersiowej.
Leczenie objawowe:
- podawaniu leków przeciwgorączkowych i przeciwbólowych
- nie należy stosować pudrów i papek; w celu zmniejszenia świądu należy stosować miejscowo leki przeciwhistaminowe
Leczenie przyczynowe:
- u osób z zaburzeniami odporności, zwłaszcza u dorosłych, stosuje się acyklowir, który skraca czas trwania choroby i zapobiega powikłaniom.
Podczas gorączki zaleca się leżeć w łóżku. Częsta zmiana odzieży oraz kąpiel w płynach odkażających powinna szybciej ''postawić na nogi''.
