Pryszczyca jest ostrą wirusową chorobą zwierząt racicowych hodowlanych i dzikich, która jest bardzo zaraźliwa. Zwana także zarazą pyska i racic. Międzynarodowy skrót nazwy choroby FMD pochodzi od angielskiej nazwy choroby "Foot and mouth disease". Choroba podlegająca w Unii Europejskiej notyfikacji oraz zwalczana w Polsce i Unii z urzędu. Choroba ta występuje na całym świecie. Obecnie uważana jest za najgroźniejszą chorobę u zwierząt. Jej wystąpienie paraliżuje handel światowy zwierzętami i produktami pochodzenia zwierzęcego. Choroba ta przyczynia się do ogromnych strat ekonomicznych w momencie wystąpienia. Na zakażenie tą chorobą wrażliwe jest bydło, trzoda chlewna, owce, kozy, bawoły, renifery, wielbłądy, dziki oraz przeżuwacze dziko żyjące. W obrębie tego samego gatunku wrażliwość na zakażenie jest różna.
Czynnikiem etiologicznym pryszczycy jest wirus pryszczycy z rodziny Picornaviridae rodzaj Aphtovirus. Znane są następujące serotypy wirusa: O, A, C, SAT1, SAT2, SAT3, Asia1. W ich obrębie zidentyfikowano ponad 60 podtypów. Przebycie choroby wywołanej jednym typem wirusa lub uodpornienie się na jeden typ wirusa nie zabezpiecza przed możliwością zakażenia się innymi serotypami. Serotyp O jest odpowiedzialny za wystąpienie ogniska pryszczycy w Wielkiej Brytanii w lutym 2001 r. Podczas tej epidemii poddano ubojowi z konieczności około 4 milionów zwierząt, z czego 3 940 000 sztuk bydła. Straty gospodarcze wyniosły 13,9 miliarda dolarów.
Pryszczyca należy do najbardziej zakaźnych chorób zwierząt. Szerzy się przez kontakt pośredni i bezpośredni, za pośrednictwem ludzi, zwierząt i roślin, artykułów spożywczych, samochodów, nawierzchni dróg, targowisk, wszelkich przedmiotów, a także z wiatrem. Droga aerogenna jest jednak głównym sposobem transmisji wirusa. Wirus wydalany jest ze śliną, mlekiem, kałem już w okresie wylęgania choroby po kilku godzinach od zakażenia. Świnie są dużo bardziej odporne od bydła na pryszczycę i może się zdarzyć, że choruje bydło a nie świnie. Chore świnie wydalają wraz z powietrzem wydychanym 1000 krotnie więcej wirusa niż krowy i produkują w ciągu dnia 10^8 cząstek wirusa. Do zakażenia najczęściej dochodzi poprzez układ pokarmowy lub układ oddechowy. Możliwe jest także zakażenie poprzez spojówki lub skórę w miejscach słabo owłosionych. Wirus po wniknięciu do organizmu namnaża się i tworzy od jednego do kilku pęcherzy pierwotnych. Znikają one bardzo szybko. Następnie wirus trafia do krwi po czym następuje powtórne namnożenie się wirusa. Po namnożeniu zarazek znika z krwi i umiejscawia się w miejscach predylekcyjnych w których tworzy pęcherze wtórne.
