ZESPÓŁ NABYTEGO NIEDOBORU ODPORNOŚCI

Zespół nabytego niedoboru odporności (rzadziej upośledzenia), AIDS (ang. Acquired Immunodeficiency Syndrome lub Acquired Immune Deficiency Syndrome, SIDA łac. Syndroma Immunitatis Defectus Acquistiti) -  końcowe stadium zakażenia wirusem zespołu nabytego braku odporności (HIV) charakteryzujące się bardzo niskim poziomem limfocytów CD4, a więc wyniszczeniem układu immunologicznego (odpornościowego), co skutkuje zapadalnością na tak zwane choroby wskaźnikowe, które mogą zakończyć się śmiercią pacjenta. W latach 1983-2008 na AIDS zmarło 25 mln ludzi. Rocznie umiera około 2 mln ludzi.

Wirus przenosi się poprzez:

• kontakt zakażonej krwi z krwią lub błoną śluzową osoby niezakażonej
• kontakt seksualny
• przeniesienie z matki na dziecko 

Do organizmu wirus może przedostać się podczas stosunku płciowego. Możliwe jest także zakażenie przez transfuzję krwi, podczas przeszczepów, dializ, zabiegów chirurgicznych i przyjmowanie preparatów krwiopochodnych. Duże ryzyko stanowi korzystanie ze wspólnych żyletek, igieł i strzykawek. 

Matka seropozytywna (HIV+) może zakazić płód, jednak przy zachowaniu odpowiednich procedur podczas ciąży i porodu może znacząco obniżyć ryzyko. Badania wykazują, że istnieje ryzyko przeniesienia wirusa podczas karmienia piersią.

Unikanie sytuacji w których będzie możliwe przeniesienie wirusa poprzez drogi wymienione powyżej jest najskuteczniejszą metodą zabezpieczenia. W przypadku utrzymywaniu wysokiej ilości kontaktów seksualnych z wieloma partnerami ryzyko zakażenia zmniejsza unikanie wielu technik oraz stosowanie prezerwatyw. Prezerwatywy zatrzymają wirusa przed przedostaniem się do drugiego ciała, jednak prawdopodobieństwo, że może się przedostać wynosi około 10%.

Po zakażeniu wirus atakuje limfocyty T, szczególnie te, na których występują antygeny CD4. Wirus w żywej komórce dokonuje procesu odwrotnej transkrypcji. Wirus, przy pomocy enzymów zapisuje informację genetyczną ze swojego RNA do DNA limfocytu T4, który później powiela wirusa HIV. Od momentu gdy wirus powiela się w komórce limfocytu, czyni ją niewidzialną dla układu odpornościowego. Ponadto na powierzchni zarażonego limfocytu T wirus umieszcza białka uśmiercające każdą zdrową komórkę limfocytu Th, która zbliży się do niej. Czas w którym można zdiagnozować wirusa wynosi sześć tygodni. Po zakażeniu kilka tygodni może trwać ostra retrowirusowa choroba. W tym okresie występują objawy takiej jak powiększenie węzłów chłonnych, podwyższona temperatura i inne grypopodobne symptomy. Najczęściej chory nie zdaje sobie sprawy, że jest zakażony, a poziom wirusa jest bardzo duży, co ułatwia jego rozprzestrzenianie się. Po okresie bezobjawowym wkrótce zaczynają pojawiać się objawy uszkodzenia układu immunologicznego. Pacjent zapada w choroby, które u w pełni odpornych ludzi nie występują. Rozpoczynają się wyczerpujące biegunki. Później, gdy z układu immunologicznego pozostały tylko szczątki, organizm atakowany jest przez choroby nowotworowe. Jeśli pacjent znajduje się pod opieką medyczną od początku zakażenia, może przeżyć 40 lat.

Najpopularniejszą metodą leczenia jest intensywna terapia antyretrowirusowa (HAART). Metoda ta charakteryzuje się tym, że pacjentowi podaje się kilka różnych leków mających na celu zaatakować różne etapy rozwoju wirusa. Leczenie to czasami ma swoje złe strony, na przykład wymioty, biegunka, anemia, zapalenie wątroby, lipodystrofia. Jednak u wielu pacjentów nie dochodzi do efektów ubocznych. Efektem terapii nie jest całkowite zniszczenie wirusa, a sprowadzenie jego liczby we krwi do niewykrywanego poziomu 50 kopii w mililitrze. Sytuacja ta umożliwia odbudowę układu odpornościowego, przede wszystkim przez zwiększenie ilości atakowanych przez wirus HIV limfocytów CD4. Jeżeli mamy zapewnione odpowiednie leczenia liczba komórek może wzrosnąć do 1000 na 1 ml krwi. Odpowiednio prowadzona terapia HAART może przynieść zdrowie na długie lata, aczkolwiek koszt terapii jest dość drogi. Miesięcznie kosztuje ona około 1000 euro.